Tachykardia (inaczej częstoskurcz) to rytm serca przekraczający 100 uderzeń na minutę, a w bradykardii serce kurczy się rzadziej niż 60 razy na minutę. Oba stany mogą być prawidłowe, zwłaszcza jeśli nie towarzyszą im niepokojące objawy. Mogą też być spowodowane chorobą serca lub zaburzeniami ogólnoustrojowymi. Arytmie serca można wykryć wykonując badanie ekg.
Jakie są przyczyny tachykardii?
Tachykardia fizjologiczna powstaje na skutek silnych stanów emocjonalnych takich jak strach, duży stres lub podekscytowanie.
Jest też normalnym zjawiskiem w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego. Po jego zaprzestaniu serce powinno zwolnić w kilka minut do przeciętnego rytmu. Przyspieszone bicie serca może być również efektem wypicia kawy, napojówzawierających kofeinę, dużej ilości herbaty lub palenia papierosów. Jeśli serce jest pobudzane do szybszej pracy w opisany wyżej sposób i tachykardii nie towarzyszą poważne objawy, takie jak np. ból w klatce piersiowej czy duszność podczas wysiłku, nie ma powodu do niepokoju.
Z kolei nieprawidłowe, świadczące o chorobie przyspieszone bicie serca występuje niezależnie od wyżej wymienionych czynników. Taką patologiczną tachykardię powodują między innymi: nadczynność tarczycy, choroba niedokrwienna serca, zapalenie wsierdzia i zapalenie mięśnia sercowego.
Objawy tachykardii
Ponieważ tachykardia to nic innego jak przyspieszone bicie serca, właśnie ono jest odczuwane przez pacjentów np. jako kołatanie – zwłaszcza w częstoskurczach nadkomorowych, zaś w tachykardii komorowej odczucie wzmożonej pracy serca może być silniejsze. Mogą mu towarzyszyć: duszność, zawroty głowy, osłabienie, a nawet omdlenie czy utrata przytomności.
Jeśli przyspieszonej akcji serca nie można powiązać z żadną uchwytną przyczyną i taki stan się powtarza, należy się zgłosić do kardiologa.
Tachykardia w EKG
Tachykardię, w zależności od miejsca, z którego pochodzi impuls nadający sercu rytm, dzielimy na zatokową (może być ona prawidłowa lub patologiczna), nadkomorową i komorową.
Podstawowym badaniem służącym rozpoznaniu tachykardii jest EKG spoczynkowe. W razie rzadko pojawiających się zaburzeń konieczne jest wykonanie i EKG metodą Holtera, które pozwala na rejestrację rytmu serca przez dobę lub dłużej. Rozróżnienie konkretnego rodzaju częstoskurczu jest kluczowe dla sukcesu leczenia, dlatego w razie wątpliwości co do ostatecznej diagnozy konieczne jest wykonanie dodatkowych badań.
Tachykardia zatokowa (kiedy impuls do skurczu serca powstaje w węźle zatokowym – naturalnym „rozruszniku” serca) w zapisie EKG charakteryzuje się:
- Częstością rytmu serca powyżej 100/min
- Miarowością pracy serca
- Obecnością załamka P
- Prawidłowym lub nieco skróconym odstępem PQ
- Prawidłową lub nieco zmniejszoną szerokością zespołu QRS.
Najbardziej typowe zapisy EKG charakterystyczne dla różnych rodzajów tachykardii opisano w artykułach „Częstoskurcz komorowy” i „Częstoskurcz nadkomorowy”.
Leczenie tachykardii
Leczenie tachykardii zależy od jej przyczyny – może mieć ona podłoże pozasercowe lub wynikać z wady lub choroby serca. Dla przykładu, najskuteczniejszym sposobem leczenia typowego trzepotania przedsionków jest ablacja, czyli uszkodzenie ogniska nadającego sercu niewłaściwy rytm. W tachykardii komorowej często wszczepiany jest kardiowerter-defibrylator – urządzenie, które monitoruje pracę serca i w razie zagrożenia spowalnia ją do bezpiecznego poziomu. Z kolei u osób z niewydolnością serca często stosuje się leki zwalniające jego rytm, takie jak beta-blokery i inhibitory ACE. Udowodniono bowiem, że spowalnianie pracy serca u tych osób wydłuża im życie.
Jakie są przyczyny bradykardii?
Bradykardia fizjologiczna, a więc prawidłowa, jest normalnym zjawiskiem u sportowców, zwłaszcza uprawiających sporty wytrzymałościowe – takich jak biegacze. U osób tak wytrenowanych rytm serca wynoszący nawet 30 uderzeń na minutę nie jest powodem do niepokoju, o ile nie towarzyszą mu objawy takie jak zawroty głowy. Normalnym, a nawet koniecznym dla zdrowia stanem jest również zwolnienie rytmu serca podczas odpoczynku nocnego.
Bradykardia patologiczna, wymagająca diagnozy i leczenia, spowodowana jest:
- nadmiernym napięciem nerwu błędnego prowadzącego do zwolnienia czynności węzła zatokowego
- zwiększonym ciśnieniem śródczaszkowym
- dysfunkcją węzła zatokowego
- niedoczynnością tarczycy
- nadużywaniem leków zwalniających czynność serca i antyarytmicznych
- zaburzeniami elektrolitowymi, w tym hiperkaliemią, czyli zbyt dużym stężeniem potasu we krwi.
Objawy bradykardii
Do najczęstszych objawów należą: zawroty głowy, senność, omdlenie, nasilona męczliwość lub gorsza tolerancja wysiłku. Nie są to objawy typowe tylko dla bradykardii, dlatego jej diagnoza wymaga przeprowadzenia badania czynności serca.
Bradykardia w EKG
Bradykardia zatokowa w zapisie EKG charakteryzuje się:
- Tętnem poniżej 60/min
- Miarowością
- Obecnością załamka P
- Prawidłowym lub nieco wydłużonym odstępem PQ
- Prawidłową lub nieco zwiększoną szerokością zespołu QRS.
Podstawowym badaniem w diagnostyce bradykardii jest spoczynkowe badanie EKG lub EKG metodą Holtera, jeśli epizody bradykardii trudno byłoby wychwycić za pomocą standardowego badania EKG, które trwa przeciętnie 5 minut. Przy pomocy EKG metodą Holtera można monitorować pracę serca nawet dłużej niż dobę w zwykłych, codziennych warunkach.
Leczenie bradykardii
Podobnie jak w przypadku tachykardii, leczenie zależy od przyczyny nieprawidłowości. Wskazaniem do wszczepienia rozrusznika serca, który pobudzałby je do pracy w razie zbyt wolnego rytmu, jest tylko objawowa bradykardia zatokowa. Aby zdiagnozować problem, niezbędne są aparaty EKG, a te można kupić poprzez sklep medyczny Kredos